Zielony zwrot PGNiG

Zachodzące zmiany klimatyczne stworzyły nowy paradygmat, istotnie wpływając na funkcjonowanie branży paliwowej i energetycznej. Stoimy wobec nowego katalogu ryzyk i szans, z którymi PGNiG chce się zmierzyć zarówno od strony biznesowej, jak i środowiskowej, klimatycznej oraz społecznej.

Misją PGNiG jest bycie zaufanym dostawcą energii dla domu i biznesu. To wskazuje na odpowiedzialność organizacji za zapewnianie bezpieczeństwa energetycznego Polski. W tym celu od lat budujemy zdywersyfikowany i elastyczny portfel gazu, który pozwoli zaspokoić rosnące zapotrzebowanie obecnych i nowych odbiorców. Efektem tego zobowiązania są obecne działania na rzecz zapewnienia „paliwa przejścia” dla transformacji energetycznej naszego kraju. Nie jest możliwe szybkie odejście od węgla i rozwój mocy odnawialnych bez stabilnej bazy w postaci gazu ziemnego i biometanu. Kluczowym aspektem dla PGNiG jest przyjęcie roli gazu jako paliwa umożliwiającego transformację z paliw konwencjonalnych do OZE i innych nowych technologii.

Rok 2020 był obok roku 2016 najgorętszym globalnie rokiem w historii pomiarów temperatury¹. Uznanie tych wyników za zaledwie „odchylenie” od normy wydaje się niemożliwe. Również cała zakończona dekada (2011-2020) była najcieplejsza od czasu rozpoczęcia gromadzenia tego rodzaju danych w połowie XIX w. Biorąc pod uwagę fakt, że globalnie średnia temperatura powietrza była w 2020 r. o ok. 1,25 st. Celsjusza wyższa od poziomu sprzed epoki industrialnej (1850), świat znajduje się już bardzo blisko celu określonego w Porozumieniu Paryskim z 2015 r., zgodnie z którym państwa sygnatariusze miały dążyć do ograniczenia średniej temperatury na świecie o nie więcej niż 1,5 st. Celsjusza względem epoki przedprzemysłowej.

Skupiając się na wynikach dotyczących tylko Europy i Polski, dane przedstawiają się jeszcze poważniej. O ile globalnie średnia temperatura powietrza w 2020 r. osiągała poziom zbliżony do (rekordowo wysokiego) 2016 r., to jednak w Europie obserwowalny jest stały trend zwyżkowy. Rok 2020 był zdecydowanie najcieplejszym rokiem w Europie w historii pomiarów, przewyższając o 0,4 st. Celsjusza średnią temperaturę z dotychczas rekordowego roku, jakim był rok poprzedni 2019². Rekordowe wyniki obserwowalne są również w Polsce – zima 2019/2020, tj. okres od grudnia 2019 do końca lutego 2020, była najcieplejszym sezonem zimowym w historii pomiarów temperatury na ziemiach polskich³.

Grupa PGNiG jest świadoma występujących zmian klimatycznych, dlatego poprzez swoją działalność dąży do ograniczenia wpływu człowieka na klimat oraz zatrzymania dalszego wzrostu średniej temperatury powietrza. Działania te mają dwojaki charakter.

Z jednej strony poprzez stałe udoskonalanie procesów technologicznych, aktywność badawczo-rozwojową oraz decyzje biznesowe PGNiG dąży do maksymalnego ograniczenia szkodliwego wpływu swojej działalności na klimat i środowisko. Podejmując wskazane działania, PGNiG pragnie więc ograniczać zarówno bezpośrednie emisje CO₂ z prowadzonej działalności gospodarczej, do których dochodzi m.in. w trakcie procesów wydobywczych gazu ziemnego lub w trakcie produkcji energii elektrycznej w zakładach należących do PGNiG, jak i pośrednie emisje CO₂ powstałe podczas produkcji energii elektrycznej kupowanej przez PGNiG na potrzeby własne.

Z drugiej strony, PGNiG poprzez swoją działalność jest bezpośrednio zaangażowane w proces transformacji energetycznej Polski. Transformacja ta jest szczególnie pilnym, a jednocześnie trudnym zadaniem w Polsce, która ze względu na swoje bogate złoża opierała przez ostatnie 100 lat swój sektor energetyczny praktycznie wyłącznie na węglu. W roku 2018, który stanowi rok bazowy dla Polityki Energetycznej Polski do 2040 r., udział węgla w produkcji energii elektrycznej wynosił aż 77%. Realizacja celów polegających na obniżeniu do 2030 r. tego poziomu do mniej niż 56% przy jednoczesnym obniżeniu emisji CO₂ o 30% w stosunku do 1990 r. zdaniem wskazanego dokumentu rządowego będzie wiodła w dużej mierze poprzez zwiększenie wykorzystania „paliwa przejściowego” w transformacji energetycznej, jakim jest gaz ziemny⁴. Międzynarodowa Agencja Energii („MAE”) wskazuje, że przyśpieszone zastępowanie węgla gazem ziemnym w ostatniej dekadzie pozwoliło w 2018 r. na uniknięcie dodatkowej emisji prawie 600 mln ton CO₂ względem poziomu z 2010 r.⁵ Była to zasługa przede wszystkim rewolucji gazu łupkowego w Stanach Zjednoczonych, która doprowadziła do drastycznej przemiany sektora energetycznego w Ameryce Północnej – niemniej, zdaniem MAE największy potencjał na dalsze zastępowanie węgla gazem ziemnym znajduje się właśnie w Europie⁶. Tego typu działania pozwoliły w Wielkiej Brytanii na ograniczenie emisji z sektora energetycznego aż o 50% w ostatniej dekadzie⁷. Co szczególnie istotne, dopóki technologia magazynowania energii elektrycznej nie osiągnie dojrzałości, pozwalając na tworzenie wielkoskalowych magazynów po niskim koszcie, gaz ziemny będzie odgrywał kluczową rolę w bilansowaniu systemu energetycznego coraz mocniej opartego na zeroemisyjnych, lecz „niesterowalnych” odnawialnych źródłach energii⁸.

Zastępowanie węgla gazem ziemnym jest niezbędne nie tylko ze względów klimatycznych, ale również z perspektywy działań mających na celu poprawę jakości powietrza w Polsce. Zdaniem autorów rządowego programu „Czyste Powietrze” z powodu chorób wywołanych zanieczyszczeniem powietrza rocznie umiera w Polsce ok. 45 000 osób, czyli ponad 7 razy więcej niż w wyniku biernego palenia⁹. Smog spowodowany jest przede wszystkim kumulacją pyłu zawieszonego, którego jednym z głównych źródeł jest spalanie węgla, a który praktycznie nie powstaje podczas spalania gazu ziemnego¹⁰. Stąd, w celu przeciwdziałania temu zjawisku rząd RP dąży do odejścia od spalania węgla w gospodarstwach domowych w miastach do 2030 r., zaś na obszarach wiejskich do 2040 r.¹¹ Stare i nieefektywne źródła węglowe będą więc zastępowane jednostkami nisko- i zeroemisyjnymi – przy jednoczesnej rozbudowie infrastruktury dystrybucyjnej, gaz ziemny będzie mógł stać się alternatywą zarówno dla pojedynczych gospodarstw domowych, jak i dla miejskich systemów ciepłowniczych.

W świetle powyższego rola gazu ziemnego jako „paliwa przejściowego” w transformacji energetycznej Polski, pozwalającego na ograniczenie szkodliwego oddziaływania na klimat oraz środowisko, wydaje się być dzisiaj kluczowa. PGNiG, jako największy podmiot na rynku gazu w Polsce, angażuje się w ten proces już od wielu lat, nie tylko wspomagając transformację polskiej energetyki w stronę mniej emisyjną, ale również podejmując działania mające na celu stałe zmniejszanie własnego negatywnego wpływu na ekosystem.

¹ NASA, 2020 Tied for Warmest Year on Record , NASA Analysis Shows
https://climate.nasa.gov/news/3061/2020-tied-for-warmest-year-on-record-nasa-analysis-shows/
² Copernicus, 2020 warmest year on record for Europe; globally, 2020 ties with 2016 for warmest year recorded https://climate.copernicus.eu/2020-warmest-year-record-europe-globally-2020-ties-2016-warmest-year-recorded
³ Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, Klimat Polski 2020, s. 3.
⁴ Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka Energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021, s. 35.
⁵ Międzynarodowa Agencja Energii, The Role of Gas in Today’s Energy Transitions, Paryż 2019, s. 7.
⁶ Ibidem, s. 10.
⁷ Ibidem, s. 65.
⁸ Ibidem, s. [X]
⁹ Program Czyste Powietrze, O smogu https://czystepowietrze.gov.pl/warto-wiedziec-2/
¹⁰ Międzynarodowa Agencja Energii, The Role of Gas…, s. 33.
¹¹ Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Polityka Energetyczna Polski do 2040 r., Warszawa 2021, s. 74.